Even proberen
hier een mooi voorbeeld van bushcraft.nl
## Afkortingen & betekenissen
## Basha of Tarp?
## Dakota Kookvuur
## Drijfpakket
## een aanslag, wat nu?
## een ramp, wat nu?
## EHBO
## Insectensteken
## Navigatie
## Onderhoudsmiddelen
## Poncho Tent
## Reviews-Bijlen,Zagen & Kapmessen
## Reviews-Combatkit Gear
## Reviews-Gear
## Reviews-Messen
## Reviews-Multitools
## Review-Kleding
## Review-Verlichting
## Veilig drinkwater. Hoe?
## Voorbereiding/Be prepared
## Vuur
## Wat als de stroom uitvalt
WILDERNIS EHBO, UITWENDIGE BLOEDINGEN
WILDERNIS EHBO, UITWENDIGE BLOEDINGEN.
Uitwendige bloedingen zijn onderverdeeld in drie gradaties van grootte/ernst (zie tabel).
Opmerking 1:
Gebruik latex handschoenen ter zelfbescherming bij het behandelen van wonden en was na afloop ALTIJD uw handen met water en zeep.
Opmerking 2:
NOOIT voorwerpen uit de wond trekken (spijkers, glasscherven e.d.) en/of uitpuilende organen terug duwen (deze losjes verbinden met b.v. natte driekante doek).
SOORTEN
HERKENBAARHEID
EERSTE HULP
HAARVATEN BLOEDING
Beschadigde huid, druppels bloed.
Eventueel afspoelen met water, ontsmetten en pleister en/of zwaluwstaart-pleister plakken.
ADERLIJKE BLOEDING
Beschadigde huid, Stromend/vloeiend donkerrood bloed (zuurstofarm).
Kijk en beoordeel of het veel bloedverlies is in korte tijd. Let op Shock!
1.Slachtoffer laten liggen.
2.Houdt getroffen lichaamsdeel hoog.
3.Stelp bloeding door snelverband aan te leggen en druk op de wond uit te oefenen (minimaal 10 min).
4. Geef rust aan het getroffen lichaamsdeel.
5. Afhankelijk van situatie langs spoedeisende Eerste Hulp of direct 112 bellen.
Als dat niet mogelijk is, zie onderstaande procedure onder primitieve omstandigheden.
SLAGADERLIJKE BLOEDING
Beschadigde huid, Spuitend/stootsgewijs lichtrood bloed (zuurstofrijk).
Kijk en beoordeel of het veel bloedverlies is in zeer korte tijd. Let op Shock!
1. Slachtoffer laten liggen,
2. Houdt getroffen lichaamsdeel hoog.
3. Stelp bloeding door snelverband aan te leggen en druk op de wond uit te oefenen (minimaal 10 min).
4. Geef rust aan het getroffen lichaamsdeel.
5. Afhankelijk van situatie langs spoedeisende Eerste Hulp of direct 112 bellen.
Als dat niet mogelijk is, zie onderstaande procedure onder primitieve omstandigheden.
STELPEN VAN ERNSTIGE LEVENSBEDREIGENDE UITWENDIGE BLOEDINGEN & WONDEN DOOR DRUK OP HET VERBAND / OP DE PLAATS VAN DE BLOEDING UIT TE OEFENEN .
WAT IS NU EEN ERNSTIGE LEVENSBEDRIJGENDE BLOEDING?
Dat is relatief veel bloedverlies in zeer korte tijd. We beginnen als eerste met het aanleggen van een wonddekverband (en oefenen druk er op uit)
PROCEDURE AANLEGGEN WONDDEKVERBAND:
1.Verwijder eventuele ringen/sierraden en houdt het getroffen lichaamsdeel arm/been) hoog.
2.Open het juiste formaat snelverband / verbandpakje van BCB (of militair noodverband) op ca. 10- 30 cm (afhankelijk van het formaat) boven de wond en pak met elke hand een zwachtel beet.
3.Trek het snelverband of noodverband open en leg hem op de wond, het verband mag niet meer verschuiven (om besmetting te voorkomen).
4.Druk met de handpalm op het verband, minimaal 10 minuten ( dan begint het bloed te stollen door de aanwezige bloedplaatjes).
5.Neem een van de zwachtels en rol daarmee de eerste slag over de rand van het verband, voor de helft van de breedte over het verband, de andere helft over de huid ( dit om vuil in de wond en daardoor besmetting te voorkomen).
6.Doe daarna hetzelfde met het tweede zwachtel aan de andere zijde van het verband.
7.Zwachtel dakpansgewijs (de vorige slag moet steeds overlappend), naar het midden; eerst met de ene zwachtel, daarna met de andere zwachtel. Zorg ervoor dat de randen van het snelverband/noodverband door beide zwachtels geheel worden afgesloten.
8.Knoop de uiteinden van de zwachtels ruim naast de wond op elkaar.
Volgens de EHBO is dit voldoende om het bloeden te stoppen en naar de spoedeisende Eerste Hulp te gaan of direct 112 te bellen. Of in het buitenland, het geldende alarmnummer (CHECK DIT).
Ook is het mogelijk dat er “blinde vlekken” in de communicatiedekking zit, waardoor mobiel bellen niet mogelijk is. Volgens zeggen, is dit in sommige delen van Engeland het geval. Maar ook in een remote area ergens anders zou deze spoedeisende Eerste Hulp of ziekenauto meestal niet snel bereikbaar of ter plaatse kunnen zijn’.
Denk aan: wegens gladheid zou een ziekenauto niet kunnen rijden / wegens mist zou een reddinghelikopter mogelijk niet kunnen vliegen. En dan? Dan “bent u er zelf van / help yourself ”, blijf dus kalm, denk logisch na en “doe zo goed mogelijk je ding”.
Vraag u zelf daarbij steeds af: wordt het slachtoffer hier slechter van?
HOE NU VERDER MET LEVENSBEDREIGENDE BLOEDINGEN ONDER GENOEMDE PRIMITIEVE OMSTANDIGHEDEN ALS WONDDEKVERBAND NIET VOLDOENDE IS?
DRUKVERBAND:
Stopt die ernstige (slagaderlijke) bloeding nog niet, leg dan een tweede verband als drukverband over het wonddekverband heen (met de knoop nu op de wond als drukmiddel).
Opmerking 3:
Sinds enige tijd is er een speciaal drukverband, het zogenaamde Israëli Emergency Bandage (traumazwachtel) op de markt. Ook de GGD helpers gebruiken de nieuwe traumazwachtel.
ZHKH DRUKPUNTEN:
Stopt het bloeden nog niet, pas dan de drukpunten (min. 10 minuten) toe.
WAAR EN HOE DRUKPUNTEN?
1. Druk bij een slagaderlijke bloeding in je onderarm, deze slagader in de biceps boven de wond met je duim op het onderliggende bot dicht.
Drukpunten bij slagaderlijke bloedingen onderarm
2.Druk bij een slagaderlijke bloeding in je been de liesslagader met twee duimen of de vuist in de liesplooi krachtig tegen het bot dicht.
Drukpunt Slagaderlijke bloeding lies
3.Druk bij een slagaderlijke bloeding in de oksel, schouder of bovenarm, de onder sleutelbeen slagader die dus onder het sleutelbeen ligt (hoofd naar getroffen zijde overhellen om ruimte te creëren) met de duim in de holte achter het sleutelbeen op de 1e rib dicht.
Drukpunten bloedingen sleutelbeen slagader
4.Neusbloeding, eerst neus snuiten, dan in schrijfhouding (naar voren leunend) het bloedvat op het neusbeen dichtdrukken + iets kouds in de nek leggen, waardoor bloed sneller stolt ( eigen vinding).
5.Voor een bloedende vinger of vingers kun je nog de bidgreep met gestrekte vingers toepassen (handgreep). Of gebruik de afgeknipte “vingers” van een latex handschoen, die je over een het aangelegde steriele vingerverbandje rolt en aan uiteinde iets terug rolt (uiteinde wordt rolletje).
Opmerking 4:
Lukt het niet op bovenstaande manier, de bloeding te stoppen, druk dan met een stuk verband omwikkelde duim of vuist in de wond.
Opmerking 5:
Bij afgerukte ledematen kun je daar over heen ook een zogenaamde “ stompverband” aanleggen.
ALS ALLE ANDERE METHODEN HEBBEN GEFAALD EN DE LEVENSBEDEDREIGENDE BLOEDING NOG STEEDS NIET GESTOPT IS EN DOODBLOEDEN SLACHTOFFER DREIGT, GEBRUIK DAN OP EIGEN VERANTWOORDELIJKHEIDEN ALS LAATSTE REDMIDDEL BIJ DE LEDEMATEN (ARMEN EN BENEN)EEN TOURNIQUET (KNEVEL).
WAARSCHUWING: HET GEVAAR VAN EEN TOURNIQUET (KNEVEL) IS WEL DAT HET GETROFFEN LICHAAMDEEL MOGELIJK AFSTERFT EN LATER MOGELIJK GEAMPUTEERD MOET WORDEN!
AANLEGGEN “OLD SKOOL ZHKH TOURNIQUET” (KNEVEL).
•Maak van een BREDE (BROEK)RIEM, rugzakschouderband e.d. een TOURNIQUET (KNEVEL) en plaats die OVER DE KLEDING HEEN tussen het hart en de wond, zo DICHT mogelijk bij die wond (10 cm) , trek hem strak en leg er een enkele knoop in. Probeer deze TOURNIQUET (KNEVEL) eerst altijd onder het gewricht aan te leggen (om deze proberen te behouden).
•Leg op die 1e knoop een draaihulpmiddel (een tak, stok e.d. van 10-20 cm) en leg hierop een platte knoop, dit om deze stok vast goed te zetten.
•Draai deze stok rechtsom (met de wijzers van de klok mee) vast, totdat het bloeden stopt. Dit aandraaien zal voor het slachtoffer veel pijn gaan doen.
•Draai nu de stok linksom (tegen de wijzers van de klok in) los, totdat de wond iets begint te bloeden.
•Draai nu de stok een halve slag rechtsom weer vast (180 graden) en zet deze stok met een tweede riem vast, anders draait deze TOURNIQUET (KNEVEL) weer los.
•Zet op het voorhoofd een hoofdletter T van TOURNIQUET (KNEVEL) met de tijd van aandraaien ( dit is voor de chirurg belangrijke informatie).
•Draai deze TOURNIQUET (KNEVEL) na niet zelf meer los, want dan komen mogelijke afstervingsdeeltjes en bloedstolsels in de bloedbaan terecht.
Opmerking 6:
Tegenwoordig gebruiken de Krijgsmachteenheden veelal de speciaal gefabriceerde en gecombineerde TOURNIQUET (KNEVEL) in zijn houder.
LET OP:
Elk groot bloedverlies kan leiden tot SHOCK, wat ook een levensbedreigende situatie is. Daarom moeten uitwendige bloedingen worden gestelpt en slachtoffer rustig gehouden worden.
SHOCK:
WAT IS NU EEN SHOCK?
Dat is een tekort aan circulerend bloed of vocht in het lichaam, in dit geval veroorzaakt door bloedverlies. Het is een levensgevaarlijke situatie voor het slachtoffer.
HERKENBAARHEID SHOCK:
a.Slachtoffer heeft een hoge pols/hartslag (meer dan 100 per minuut) EN: Slachtoffer heeft bleke huidskleur.
b. Slachtoffer voelt klam en koud aan.
c. Slachtoffer is onrustig, slap en krachteloos.
d. Slachtoffer heeft eenmalige zweetdruppels op het voorhoofd (dit komt na wegvegen niet meer terug).
e. Slachtoffer is dorstig.
f. Slachtoffer ziet er ziek en slecht uit.
BEHANDELING SHOCK:
1. Laat het slachtoffer liggen, stel hem/haar gerust en blijf met hem/haar praten.
2. Let op de ademhaling en houdt de ademweg vrij.
3. Stop uitwendig bloedverlies.
4. Controleer altijd de vitale functies: ademhaling, circulatie en bewustzijn.
5. Houdt het slachtoffer rustig, laat hem/haar niet bewegen en niet alleen.
6. Bescherm het slachtoffer tegen afkoeling (eventueel onderdekken met de reddingdeken/ space-blanket (met zilveren zijde op de huid/kleding, dit voor de reflectie van de lichaamswarmte).
7. Slachtoffer niet actief opwarmen met kruiken, waardoor er de huid weer meer doorbloed wordt en de vitale organen minder bloed krijgen.
8. Laat het slachtoffer in SHOCK niet drinken.
Een ezelsbruggetje daarbij is het woord P.O.T.L.OO.D.
P = Pijn bestrijden, getroffen ledemaat hoog, wond verbinden.
O = Ongerustheid voorkomen, blijf bij het slachtoffer.
T = Temperatuur, dek slachtoffer onder bij koude en geef schaduw in hitte.
L = liggen en ondersteunen ledematen.
OO = ongunstige omstandigheden voorkomen, zoals langsrijdende voertuigen, paniekmakerij door omstanders enzovoort.
D = drinkbeleid:
- Als slachtoffer nog niet in SHOCK is en hij/zij zelf de drinkbeker kan vasthouden, geef wat te drinken.
- Is het slachtoffer in SHOCK, dan nooit laten drinke
Alle artikelen zijn © copyright bushcraft.nl en/of de desbetreffende auteur. Overname is toegestaan doch uitsluitend met bronvermelding, dus
http://www.bushcraft.nl
WILDERNIS EHBO, UITWENDIGE BLOEDINGEN.
Uitwendige bloedingen zijn onderverdeeld in drie gradaties van grootte/ernst (zie tabel).
Opmerking 1:
Gebruik latex handschoenen ter zelfbescherming bij het behandelen van wonden en was na afloop ALTIJD uw handen met water en zeep.
Opmerking 2:
NOOIT voorwerpen uit de wond trekken (spijkers, glasscherven e.d.) en/of uitpuilende organen terug duwen (deze losjes verbinden met b.v. natte driekante doek).
SOORTEN
HERKENBAARHEID
EERSTE HULP
HAARVATEN BLOEDING
Beschadigde huid, druppels bloed.
Eventueel afspoelen met water, ontsmetten en pleister en/of zwaluwstaart-pleister plakken.
ADERLIJKE BLOEDING
Beschadigde huid, Stromend/vloeiend donkerrood bloed (zuurstofarm).
Kijk en beoordeel of het veel bloedverlies is in korte tijd. Let op Shock!
1.Slachtoffer laten liggen.
2.Houdt getroffen lichaamsdeel hoog.
3.Stelp bloeding door snelverband aan te leggen en druk op de wond uit te oefenen (minimaal 10 min).
4. Geef rust aan het getroffen lichaamsdeel.
5. Afhankelijk van situatie langs spoedeisende Eerste Hulp of direct 112 bellen.
Als dat niet mogelijk is, zie onderstaande procedure onder primitieve omstandigheden.
SLAGADERLIJKE BLOEDING
Beschadigde huid, Spuitend/stootsgewijs lichtrood bloed (zuurstofrijk).
Kijk en beoordeel of het veel bloedverlies is in zeer korte tijd. Let op Shock!
1. Slachtoffer laten liggen,
2. Houdt getroffen lichaamsdeel hoog.
3. Stelp bloeding door snelverband aan te leggen en druk op de wond uit te oefenen (minimaal 10 min).
4. Geef rust aan het getroffen lichaamsdeel.
5. Afhankelijk van situatie langs spoedeisende Eerste Hulp of direct 112 bellen.
Als dat niet mogelijk is, zie onderstaande procedure onder primitieve omstandigheden.
STELPEN VAN ERNSTIGE LEVENSBEDREIGENDE UITWENDIGE BLOEDINGEN & WONDEN DOOR DRUK OP HET VERBAND / OP DE PLAATS VAN DE BLOEDING UIT TE OEFENEN .
WAT IS NU EEN ERNSTIGE LEVENSBEDRIJGENDE BLOEDING?
Dat is relatief veel bloedverlies in zeer korte tijd. We beginnen als eerste met het aanleggen van een wonddekverband (en oefenen druk er op uit)
PROCEDURE AANLEGGEN WONDDEKVERBAND:
1.Verwijder eventuele ringen/sierraden en houdt het getroffen lichaamsdeel arm/been) hoog.
2.Open het juiste formaat snelverband / verbandpakje van BCB (of militair noodverband) op ca. 10- 30 cm (afhankelijk van het formaat) boven de wond en pak met elke hand een zwachtel beet.
3.Trek het snelverband of noodverband open en leg hem op de wond, het verband mag niet meer verschuiven (om besmetting te voorkomen).
4.Druk met de handpalm op het verband, minimaal 10 minuten ( dan begint het bloed te stollen door de aanwezige bloedplaatjes).
5.Neem een van de zwachtels en rol daarmee de eerste slag over de rand van het verband, voor de helft van de breedte over het verband, de andere helft over de huid ( dit om vuil in de wond en daardoor besmetting te voorkomen).
6.Doe daarna hetzelfde met het tweede zwachtel aan de andere zijde van het verband.
7.Zwachtel dakpansgewijs (de vorige slag moet steeds overlappend), naar het midden; eerst met de ene zwachtel, daarna met de andere zwachtel. Zorg ervoor dat de randen van het snelverband/noodverband door beide zwachtels geheel worden afgesloten.
8.Knoop de uiteinden van de zwachtels ruim naast de wond op elkaar.
Volgens de EHBO is dit voldoende om het bloeden te stoppen en naar de spoedeisende Eerste Hulp te gaan of direct 112 te bellen. Of in het buitenland, het geldende alarmnummer (CHECK DIT).
Ook is het mogelijk dat er “blinde vlekken” in de communicatiedekking zit, waardoor mobiel bellen niet mogelijk is. Volgens zeggen, is dit in sommige delen van Engeland het geval. Maar ook in een remote area ergens anders zou deze spoedeisende Eerste Hulp of ziekenauto meestal niet snel bereikbaar of ter plaatse kunnen zijn’.
Denk aan: wegens gladheid zou een ziekenauto niet kunnen rijden / wegens mist zou een reddinghelikopter mogelijk niet kunnen vliegen. En dan? Dan “bent u er zelf van / help yourself ”, blijf dus kalm, denk logisch na en “doe zo goed mogelijk je ding”.
Vraag u zelf daarbij steeds af: wordt het slachtoffer hier slechter van?
HOE NU VERDER MET LEVENSBEDREIGENDE BLOEDINGEN ONDER GENOEMDE PRIMITIEVE OMSTANDIGHEDEN ALS WONDDEKVERBAND NIET VOLDOENDE IS?
DRUKVERBAND:
Stopt die ernstige (slagaderlijke) bloeding nog niet, leg dan een tweede verband als drukverband over het wonddekverband heen (met de knoop nu op de wond als drukmiddel).
Opmerking 3:
Sinds enige tijd is er een speciaal drukverband, het zogenaamde Israëli Emergency Bandage (traumazwachtel) op de markt. Ook de GGD helpers gebruiken de nieuwe traumazwachtel.
ZHKH DRUKPUNTEN:
Stopt het bloeden nog niet, pas dan de drukpunten (min. 10 minuten) toe.
WAAR EN HOE DRUKPUNTEN?
1. Druk bij een slagaderlijke bloeding in je onderarm, deze slagader in de biceps boven de wond met je duim op het onderliggende bot dicht.
Drukpunten bij slagaderlijke bloedingen onderarm
2.Druk bij een slagaderlijke bloeding in je been de liesslagader met twee duimen of de vuist in de liesplooi krachtig tegen het bot dicht.
Drukpunt Slagaderlijke bloeding lies
3.Druk bij een slagaderlijke bloeding in de oksel, schouder of bovenarm, de onder sleutelbeen slagader die dus onder het sleutelbeen ligt (hoofd naar getroffen zijde overhellen om ruimte te creëren) met de duim in de holte achter het sleutelbeen op de 1e rib dicht.
Drukpunten bloedingen sleutelbeen slagader
4.Neusbloeding, eerst neus snuiten, dan in schrijfhouding (naar voren leunend) het bloedvat op het neusbeen dichtdrukken + iets kouds in de nek leggen, waardoor bloed sneller stolt ( eigen vinding).
5.Voor een bloedende vinger of vingers kun je nog de bidgreep met gestrekte vingers toepassen (handgreep). Of gebruik de afgeknipte “vingers” van een latex handschoen, die je over een het aangelegde steriele vingerverbandje rolt en aan uiteinde iets terug rolt (uiteinde wordt rolletje).
Opmerking 4:
Lukt het niet op bovenstaande manier, de bloeding te stoppen, druk dan met een stuk verband omwikkelde duim of vuist in de wond.
Opmerking 5:
Bij afgerukte ledematen kun je daar over heen ook een zogenaamde “ stompverband” aanleggen.
ALS ALLE ANDERE METHODEN HEBBEN GEFAALD EN DE LEVENSBEDEDREIGENDE BLOEDING NOG STEEDS NIET GESTOPT IS EN DOODBLOEDEN SLACHTOFFER DREIGT, GEBRUIK DAN OP EIGEN VERANTWOORDELIJKHEIDEN ALS LAATSTE REDMIDDEL BIJ DE LEDEMATEN (ARMEN EN BENEN)EEN TOURNIQUET (KNEVEL).
WAARSCHUWING: HET GEVAAR VAN EEN TOURNIQUET (KNEVEL) IS WEL DAT HET GETROFFEN LICHAAMDEEL MOGELIJK AFSTERFT EN LATER MOGELIJK GEAMPUTEERD MOET WORDEN!
AANLEGGEN “OLD SKOOL ZHKH TOURNIQUET” (KNEVEL).
•Maak van een BREDE (BROEK)RIEM, rugzakschouderband e.d. een TOURNIQUET (KNEVEL) en plaats die OVER DE KLEDING HEEN tussen het hart en de wond, zo DICHT mogelijk bij die wond (10 cm) , trek hem strak en leg er een enkele knoop in. Probeer deze TOURNIQUET (KNEVEL) eerst altijd onder het gewricht aan te leggen (om deze proberen te behouden).
•Leg op die 1e knoop een draaihulpmiddel (een tak, stok e.d. van 10-20 cm) en leg hierop een platte knoop, dit om deze stok vast goed te zetten.
•Draai deze stok rechtsom (met de wijzers van de klok mee) vast, totdat het bloeden stopt. Dit aandraaien zal voor het slachtoffer veel pijn gaan doen.
•Draai nu de stok linksom (tegen de wijzers van de klok in) los, totdat de wond iets begint te bloeden.
•Draai nu de stok een halve slag rechtsom weer vast (180 graden) en zet deze stok met een tweede riem vast, anders draait deze TOURNIQUET (KNEVEL) weer los.
•Zet op het voorhoofd een hoofdletter T van TOURNIQUET (KNEVEL) met de tijd van aandraaien ( dit is voor de chirurg belangrijke informatie).
•Draai deze TOURNIQUET (KNEVEL) na niet zelf meer los, want dan komen mogelijke afstervingsdeeltjes en bloedstolsels in de bloedbaan terecht.
Opmerking 6:
Tegenwoordig gebruiken de Krijgsmachteenheden veelal de speciaal gefabriceerde en gecombineerde TOURNIQUET (KNEVEL) in zijn houder.
LET OP:
Elk groot bloedverlies kan leiden tot SHOCK, wat ook een levensbedreigende situatie is. Daarom moeten uitwendige bloedingen worden gestelpt en slachtoffer rustig gehouden worden.
SHOCK:
WAT IS NU EEN SHOCK?
Dat is een tekort aan circulerend bloed of vocht in het lichaam, in dit geval veroorzaakt door bloedverlies. Het is een levensgevaarlijke situatie voor het slachtoffer.
HERKENBAARHEID SHOCK:
a.Slachtoffer heeft een hoge pols/hartslag (meer dan 100 per minuut) EN: Slachtoffer heeft bleke huidskleur.
b. Slachtoffer voelt klam en koud aan.
c. Slachtoffer is onrustig, slap en krachteloos.
d. Slachtoffer heeft eenmalige zweetdruppels op het voorhoofd (dit komt na wegvegen niet meer terug).
e. Slachtoffer is dorstig.
f. Slachtoffer ziet er ziek en slecht uit.
BEHANDELING SHOCK:
1. Laat het slachtoffer liggen, stel hem/haar gerust en blijf met hem/haar praten.
2. Let op de ademhaling en houdt de ademweg vrij.
3. Stop uitwendig bloedverlies.
4. Controleer altijd de vitale functies: ademhaling, circulatie en bewustzijn.
5. Houdt het slachtoffer rustig, laat hem/haar niet bewegen en niet alleen.
6. Bescherm het slachtoffer tegen afkoeling (eventueel onderdekken met de reddingdeken/ space-blanket (met zilveren zijde op de huid/kleding, dit voor de reflectie van de lichaamswarmte).
7. Slachtoffer niet actief opwarmen met kruiken, waardoor er de huid weer meer doorbloed wordt en de vitale organen minder bloed krijgen.
8. Laat het slachtoffer in SHOCK niet drinken.
Een ezelsbruggetje daarbij is het woord P.O.T.L.OO.D.
P = Pijn bestrijden, getroffen ledemaat hoog, wond verbinden.
O = Ongerustheid voorkomen, blijf bij het slachtoffer.
T = Temperatuur, dek slachtoffer onder bij koude en geef schaduw in hitte.
L = liggen en ondersteunen ledematen.
OO = ongunstige omstandigheden voorkomen, zoals langsrijdende voertuigen, paniekmakerij door omstanders enzovoort.
D = drinkbeleid:
- Als slachtoffer nog niet in SHOCK is en hij/zij zelf de drinkbeker kan vasthouden, geef wat te drinken.
- Is het slachtoffer in SHOCK, dan nooit laten drinken.
Messenexpert Henk Kraaijvanger was KMA OPC/ instructeur en onderofficier toegevoegd bij het Bureau Force Protection, nu is hij b.d. / retired
Tevens was hij vanaf 1996 messenredacteur bij de wapenmagazines SHOOT, SAM e
waar het ziekenhuis het liet afweten. 
